بيمارى خاموش يا پوکي استخوان

پوكى استخوان بيمارى است كه با ابتلا به آن استخوان هاى بدن به ويژه در نواحى بالاى ران، ستون فقرات و مچ ها به تدريج نازك و ضعيف مي شوند و به نقطه اى مى رسند كه به راحتى مى شكنند. پوكى استخوان در جوامع پزشكى به «بيمارى خاموش» معروف شده است، زيرا تا زمان شكستگى استخوان ها فرد مبتلا از بيمارى خود مطلع نيست. استخوان ها با مرور ايام با توجه به بيمارى، توان خود را از دست داده اند، لذا با كمترين فشار در بازه شكست قرار مى گيرند.

چه كسى پوكى استخوان مى گيرد

با پير شدن بدن ،خطر ابتلا به پوكى استخوان در افراد بيشتر مى شود. در بعضى از افراد زمانى كه پا به دهه سى و چهل مى گذارند ترميم بافت هاى استخوانى بسيار كندتر خواهد شد. د رمورد زنان، پس از يائسگي، براى سال هاى متمادى نازك شدن استخوان ها سريعاً ادامه مى يابد. بعد از آن يعنى چند سال پس از نرخ سريع كاهش حجم استخوانى اين روند متعادل تر خواهد شد. در مورد مردان همان گونه كه قبلاً گفته شد، تغييرات هورمونى گسترده اى مانند زنان وجود ندارد، مثلاً مردان حالت يائسگى مانند زنان ندارند. پديده پوكى استخوان در مردان بسيار آهسته رخ مى دهد، ولى در سنين 65 و 75 زنان و مردان به يك نسبت تراكم استخوانى خويش را از دست مى دهند و نرخ كاهش حجم استخوان در آنها برابر است. ساير زناني كه در بازه خطر ابتلا به پوكى استخوان هستند شامل شرايط زير هستند:

- حتماً در خانواده آنها نشانى از ابتلا به پوكى استخوان وجود دارد؛ به اندازه كافى در طول عمر خود از كلسيم استفاده نكرده اند؛ يائسگى زودرس داشته اند؛ تخمدان هاى خود را در اثر جراحى از دست داده اند؛ به علت بيمارى مجبور به استراحت هاى طولانى در رختخواب هستند؛ ناچار به استفاده از دارو در درازمدت بوده اند؛ از لحاظ شكل ظاهر داراى بدن و اندام كوچك هستند.

- چگونه بفهميم كه به پوكى استخوان مبتلا شده ايم؟

كاهش قد يا شكستگى استخوان اولين مرحله در شناخت ابتلا به پوكى استخوان است ولى براى آگاهى از ابتلا حتماً نبايد اين اتفاق بيفتد. بهترين روش در نشان دادن پوكى استخوان تست يا اسكن دكسا است. اين تست به شما نشان مى دهد كه در چه بازه اى از خطر شكستگى استخوان قرار داريد. همچنين اگر داراى استخوان هاى طبيعى باشيد با استفاده از تست DEXA نشان داده مى شود.

راه هاى جلوگيرى از ابتلا به پوكى استخوان

پوكى استخوان قابل پيشگيرى است. يك ژريم غذايى كامل از لحاظ كلسيم و ويتامين D به همراه وزن مطلوب و برنامه ورزشى مناسب، بهترين راه در مقابله با اين بيماري است. با استفاده از اين روش در سنين سالخوردگى از امنيت بيشترى در مقابل اين بيمارى برخوردار خواهيم بود.

كلسيم: استفاده از يك رژيم غذايى مناسب با كليسم كافى در طول زندگى استخوان هاى شما را قوى و محكم نگاه مى دارد. انجمن بين المللى علومNATIONAL ACADEMY OF SCIENCE) پيشنهاد كرده است كه افراد داراى سنين 50 سال روزانه 1200 ميلى گرم كلسيم مصرف نمايند. براى انجام دادن اين مهم از رژيم غذايى استفاده كنيد كه از كلسيم مناسب برخوردار باشد. اين برنامه غذايى بايد شامل لبنيات كم چرب به اندازه كافى، ماهى هاى كنسرو شده با استخوان هاى نرم مانند ماهى آزاد و قزل آلا، سبزى هاى برگ دار مانند كاهو، غذاهاى سرشار از كلسيم مانند نان، حبوبات و آب مركبات باشد.

ويتامين D

بدن شما از ويتامين D در جذب كلسيم استفاده مى نمايد. اگر روزى 20 دقيقه در زير نور خورشيد باشيد ميزان مورد نياز ويتامين D در بدن شما توليد خواهد شد. البته شما با خوردن تخم مرغ، ماهى هاى چرب، حبوبات و شيرهاى غنى شده با ويتامين D به ميزان ويتامين مورد نياز خواهيد رسيد.

اگر فكر مى كنيد به ويتامين D بيشترى نياز داريد با پزشك راهنماى خود صحبت كنيد. انجمن بين المللى علوم، ميزان مورد نياز ويتامين D را براى سنين 51 تا 70 سال روزانه 400 واحد بين المللى IU(INTERNATIONAL UNIT) تجويز كرده است. افراد بالاتر از سن 70 سال بايد 600 واحد ويتامين D در روز مصرف نمايند. مصرف بيش از 2000 واحد روزانه از ويتامين D نه تنها باعث مشكلات كبدى مي شود، بلكه توده استخوانى را نيز نازك مى كند.

تمرينات ورزشى منظم

ورزش هاى مناسب بدنى، ماهيچه ها و استخوان ها را قوى و محكم نگه مي دارد و مانع تحليل رفتن استخوان ها مى شود. اين روش همچنين ما را فعال و پرجنب و جوش نگاه مى دارد. ورزش هاى مناسب به همراه كاهش وزن اگر در هفته سه الى چهار بار انجام شود بهترين عامل در جلوگيرى از پوكى استخوان خواهد بود. قدم زدم آهسته، پياده روى سريع، تنيس و ساير ورزش هاى اينگونه كه در كاهش وزن نيز مؤثر هستند و تمرين هاى مناسبى به شمار مى آيند. در صورت توانايى، تمرينات آكروباتى و قدرتى نيز شما را در جلوگيرى از افتادن ناگهانى و شكستن استخوان ها يارى مى نمايد.

سلامت زندگى

استفاده اجبارى از بعضى داروها، خطر ابتلا به پوكى استخوان را افزايش مى دهد. بعضى از اين داروها شامل گلوكوكور تيكودز كه نوعى استروئيد محسوب شده و در كنترل بيمارى هاى ورم مفاصل و آسم مورد استفاده دارد، انواع قرص هاى خواب آور، داروهاى ضد سرطان و... مى شوند.

تيروئيدهاى بسيار فعال و يا استفاده از داروهاى فعال كننده تيروئيد هاى نيمه فعال نيز خطر را افزايش مى دهند. اگر شما از اين داروها استفاده مى كنيد با پزشك معالج يا مشاور خود در مورد پوكى استخوان مشورت کنيد.

تغييرات مثبت در روش زندگى

اگر آدم مؤمني هستيد و کاري به کار مشروبات الکلي نداريد، خوش به حالتان! و اگر نه: همين امروز سيگار را ترك كنيد. از مشروبات الكلى استفاده نكنيد. اگر علاقه به ادامه زندگى سالم داريد، شكل زندگى تان را سالم كنيد.